A review of the book by Dr. Konstantina E. Botsiou was recently published in Southeast European and Black Sea Studies, Vol. 13, No. 4, 2013.
Dr. Konstantina E. Botsiou is an Associate Professor of Modern History and International Politics and Vice Rector for Financial Planning at the University of Peloponnese.
Here's an excerpt:
'In the mid-1970s, the European Community emerged as a hub organization for the promotion of democracy and the protection of human rights. It was widely considered suitable for the role by virtue of its successful democratization and integration since the Second World War. Contemporary events only reinforced that political image. The Helsinki Final Act of August 1975 reflected a mutual East–West intention of rapprochement based on the respect of territorial integrity and human rights. At the same time, Western Europe was celebrating the restoration of democracy in three Mediterranean countries, Greece (1974), Portugal (1974–1975) and Spain (1975–1976). All three of them hastened to apply for EC-membership right after the collapse of dictatorial rule, clearly linking the stabilization of democratic governance with participation in ‘democratic Europe’. Accordingly, the fulfilment of their integration hopes until the mid-1980s underlined the EC’s willingness to accept the linkage, as was to be verified again a few years later in the European Union’s post-Cold War ‘Eastern enlargement’.
The evolution of Europe to the status of a global player in issues of democracy and human rights renders all the more interesting the investigation of defining moments as well as occasions when either the EC/EU or single European states were confronted with critical dilemmas as to the prioritization of ‘democracy’ in the shaping of foreign policy. Both characteristics apply to the period right before the democratization wave in the South of the 1970s. For quite a few years, historians and political scientists have been chiefly examining the transition to democracy as a manifestation of the expanding influence of pro-European forces. More light needs to be shed, however, on the opposite direction, too; namely on the impact of dictatorial rule upon the democratization agenda of various West European countries and, ultimately, the European Community itself. Such research questions are crucial in Alexandros Nafpliotis’ book titled Accommodating the Junta in the Cold War: Britain and the Colonels.
The title is telling of the author’s aim to analyse the rationale behind Britain’s search of a modus vivendi with the Greek military regime between 1967 and 1974. To achieve this goal, he explores a broad spectrum of London’s international objectives and commitments. According to a central theme of the book – originally a doctoral dissertation concluded at the London School of Economics and Political Science – the military dictatorship in Greece unfolded while Britain was rapidly losing economic strength and political leverage both in Europe as well as in the Eastern Mediterranean. Not surprisingly, national security interests and the centrality of NATO are considered to have far outweighed concerns over the political ‘anachronism’ of the junta. The stability of Greece as a NATO-partner was deemed more necessary than interference in Greek affairs for the sake of democratization. [...]'
Showing posts with label EEC. Show all posts
Showing posts with label EEC. Show all posts
Thursday, 2 January 2014
Thursday, 15 September 2011
Greece and the EEC, 38 years ago
I've just started concentrating some primary material from my PhD research, which I think echoes the current situation of Greece and its financial troubles.
Today, EU Economic Affairs Commissioner Olli Rehn said Greece will only receive further EU and International Monetary Fund aid by sticking firmly to its deficit reduction targets.
His exact words were the following:
'The ball is now in the Greek court in a sense that it is essential that Greece will take the necessary decisions and fully fill the fiscal gap that has emerged in the course of this year.'
Here's a quote by a Foreign Office official on Greece and its relation with the European Economic Community, from almost 40 years ago, when the Greek junta was taking some liberalisation measures:
Today, EU Economic Affairs Commissioner Olli Rehn said Greece will only receive further EU and International Monetary Fund aid by sticking firmly to its deficit reduction targets.
His exact words were the following:
'The ball is now in the Greek court in a sense that it is essential that Greece will take the necessary decisions and fully fill the fiscal gap that has emerged in the course of this year.'
Here's a quote by a Foreign Office official on Greece and its relation with the European Economic Community, from almost 40 years ago, when the Greek junta was taking some liberalisation measures:
‘Although we were encouraged by recent developments in Greece it would be wrong to expect any dramatic response from us at this stage. There would probably be some room for improving bilateral relations, particularly as there should be a reduction of hostility in Parliament, but we would need to wait and see for a bit longer before taking any major steps. […] The only real constraint on EEC/Greek relations had been concern in the EEC about conditions in Greece. An improvement in the latter would in due course lead to improvement in the former. We hoped that it would be possible soon to finalise negotiations on the Protocol; but we understood that the ball was in the Greek court’ (emphasis added).Source: The National Archives, Foreign and Commonwealth Office files, FCO 1730, ‘Call by Mr Philon’, W107, R F Cornish, Southern European Department, FCO to Baker, 4.10.1973.
Tuesday, 27 April 2010
Britain and the junta: 40 years ago II
Here's the article on Anglo-Greek relations in 1970, in English this time:
Britain and Greece: 40 years ago
By Alexandros Nafpliotis*
Meanwhile, Britain is preparing for a crucial election, which is very likely to reinstate the Conservatives to the leadership of the country after a long period of Labour dominance. It is considered certain that the Tories’ return to power will impact considerably on London’s relations with Brussels and other major European capitals. The leader of the party assumed the responsibility of dramatically changing the party’s profile and competing with the charismatic Labour leader five years ago.
All of the above refer to the situation in Athens and London not in 2010 but exactly 40 years ago. The third anniversary of the 21 April coup d’etat that brought the Colonels to power was overshadowed by the feeling of isolation that the regime was increasingly experiencing. This was mainly a consequence of Greece’s walkout (when it realised that expulsion was imminent) from the Council of Europe, the previous December. George Papadopoulos (prime minister, minister of defence, and, from the summer on, also minister of foreign affairs) launched the regime’s ‘opening into the East’, in order to enhance the international standing of Greece, which had taken some serious blows. The hardliners of the junta reacted to Papadopoulos’ concentration of powers, and to his handling of the situation in Cyprus. In the summer of 1970, Edward Heath completely unexpectedly became premier, as he led the Conservatives to one of the biggest electoral surprises in British history, and set Britain’s accession to the EEC as his primary goal.
The return of the Tories in power created great expectations on the part of the junta, mainly because of the lack of a left wing within the Conservative party and the great interest that the Tories traditionally show for matters of defence and security. The newspaper Nea Politia (the mouthpiece of the regime), immediately pointed out the importance of the electoral outcome, claiming that the British election results ‘show that the swing towards the left in Europe is being halted’ and that these developments ‘vindicate the 1967 Revolution and show that the Greek officers who launched it were the first to understand the message of [the] times’. This was followed by positive statements by British officials (stressing the fact that the Conservative party did not have a left wing) that contributed to an amelioration of relations. London, under tremendous pressure formed by its financial difficulties and US insistence, decided that it was necessary to have a ‘good working relationship’ with the Greek military regime that would allow Britain to actively promote trade (including arms sales) between the two countries.
The tension that was created in the Mediterranean in September 1970, strengthened Greece’s position, as it underlined its significance for the Atlantic Alliance and seemed to justify the British argument in favour of working closely with Athens and avoiding discussing the ‘Greek issue’ in NATO at all cost. The meeting that took place at Geoffrey Rippon’s office at the end of the month is quite indicative of the Heath government’s intentions. The record of this meeting epitomised British policy towards the Colonels under the Conservative party, as it provided a perfect illustration of the priorities of Whitehall, its position on a series of sensitive issues, and, finally, marked a watershed with regard to Anglo-Greek relations in some respects. It was decided that ‘co-operation with Greece in the military field was particularly important if we were to maintain a good working relationship with the Greek Government’ and it was stated that ‘HMG’s recent agreement to the supply of frigates should prove helpful in this connexion’. The new spirit in relations was further proven by Palamas’ (Greek alternate minister of foreign affairs) visit to the British capital and Sir Denis Greenhill’s (permanent under-secretary of state for foreign affairs) statement that his country wished to do ‘as much business as possible with Greece’, as well as by the Palamas –Douglas-Home meeting in New York in October.
Despite a relative fluctuation in relations between the two countries (that chiefly had to do with difficulties bequeathed by Wilson), the Heath government made clear its will to establish warmer relations, by drawing a distinction between its policy and that of its predecessor, and by using cooperation in the military field as the catalyst. 1970 is a milestone in Anglo-Greek relations as it is the starting-point of a Tory policy towards the Greek junta that, however, was to bear more fruit in the following years of their tenure. The prevalent aspect of this policy was the cynicism with which London and its representatives in Athens seemed to accept the situation in Greece. The following year, the British ambassador in Greece, Sir Robin Hooper sent a report to FCO stating this:
Britain and Greece: 40 years ago
By Alexandros Nafpliotis*
‘If a member of a club breaks the rules for a limited period, the other members may tolerate it but if he is in persistent violation of the rules, the time must come when the club can no longer accept the situation. My government, with great reluctance, has come to the conclusion that this is the situation we are faced with now’
George Thompson (Britain’s chief delegate to CoE), 11 December 1969The timetable presented by a Greek minister failed to persuade European allies of the intentions of the Greek government. Western European governments are toughening their stance vis-à-vis Greece, which is now forced to look for support in other areas of the globe. The Greek prime minister, who has also taken over the post of minister of foreign affairs, is struggling to take the country out of the ‘vulnerable international position’ it is in, and which does not leave it much room for manoeuvre. In his effort to achieve this he encounters strong reactions from members of his government, who disagree with his initiatives in trying to mitigate foreign critics through pursuing a conciliatory line.
Meanwhile, Britain is preparing for a crucial election, which is very likely to reinstate the Conservatives to the leadership of the country after a long period of Labour dominance. It is considered certain that the Tories’ return to power will impact considerably on London’s relations with Brussels and other major European capitals. The leader of the party assumed the responsibility of dramatically changing the party’s profile and competing with the charismatic Labour leader five years ago.
All of the above refer to the situation in Athens and London not in 2010 but exactly 40 years ago. The third anniversary of the 21 April coup d’etat that brought the Colonels to power was overshadowed by the feeling of isolation that the regime was increasingly experiencing. This was mainly a consequence of Greece’s walkout (when it realised that expulsion was imminent) from the Council of Europe, the previous December. George Papadopoulos (prime minister, minister of defence, and, from the summer on, also minister of foreign affairs) launched the regime’s ‘opening into the East’, in order to enhance the international standing of Greece, which had taken some serious blows. The hardliners of the junta reacted to Papadopoulos’ concentration of powers, and to his handling of the situation in Cyprus. In the summer of 1970, Edward Heath completely unexpectedly became premier, as he led the Conservatives to one of the biggest electoral surprises in British history, and set Britain’s accession to the EEC as his primary goal.
The return of the Tories in power created great expectations on the part of the junta, mainly because of the lack of a left wing within the Conservative party and the great interest that the Tories traditionally show for matters of defence and security. The newspaper Nea Politia (the mouthpiece of the regime), immediately pointed out the importance of the electoral outcome, claiming that the British election results ‘show that the swing towards the left in Europe is being halted’ and that these developments ‘vindicate the 1967 Revolution and show that the Greek officers who launched it were the first to understand the message of [the] times’. This was followed by positive statements by British officials (stressing the fact that the Conservative party did not have a left wing) that contributed to an amelioration of relations. London, under tremendous pressure formed by its financial difficulties and US insistence, decided that it was necessary to have a ‘good working relationship’ with the Greek military regime that would allow Britain to actively promote trade (including arms sales) between the two countries.
The tension that was created in the Mediterranean in September 1970, strengthened Greece’s position, as it underlined its significance for the Atlantic Alliance and seemed to justify the British argument in favour of working closely with Athens and avoiding discussing the ‘Greek issue’ in NATO at all cost. The meeting that took place at Geoffrey Rippon’s office at the end of the month is quite indicative of the Heath government’s intentions. The record of this meeting epitomised British policy towards the Colonels under the Conservative party, as it provided a perfect illustration of the priorities of Whitehall, its position on a series of sensitive issues, and, finally, marked a watershed with regard to Anglo-Greek relations in some respects. It was decided that ‘co-operation with Greece in the military field was particularly important if we were to maintain a good working relationship with the Greek Government’ and it was stated that ‘HMG’s recent agreement to the supply of frigates should prove helpful in this connexion’. The new spirit in relations was further proven by Palamas’ (Greek alternate minister of foreign affairs) visit to the British capital and Sir Denis Greenhill’s (permanent under-secretary of state for foreign affairs) statement that his country wished to do ‘as much business as possible with Greece’, as well as by the Palamas –Douglas-Home meeting in New York in October.
Despite a relative fluctuation in relations between the two countries (that chiefly had to do with difficulties bequeathed by Wilson), the Heath government made clear its will to establish warmer relations, by drawing a distinction between its policy and that of its predecessor, and by using cooperation in the military field as the catalyst. 1970 is a milestone in Anglo-Greek relations as it is the starting-point of a Tory policy towards the Greek junta that, however, was to bear more fruit in the following years of their tenure. The prevalent aspect of this policy was the cynicism with which London and its representatives in Athens seemed to accept the situation in Greece. The following year, the British ambassador in Greece, Sir Robin Hooper sent a report to FCO stating this:
‘I do not see Greece returning to a democratic system of government as understood in Western European countries for many years and evolution even to a form of guided democracy such as the colonels have in the past seemed to envisage is evidently going to be slow and uncertain’.*Alexandros Nafpliotis holds a PhD in International History from the London School of Economics and is currently writing a book on Britain and the Greek Colonels, 1967-1974.
Monday, 26 April 2010
Britain and the junta: 40 years ago
Here's an article (in Greek) on the similarities between the situation in Athens and London today, and back in 1970.
Χούντα και Βρετανία: 40 χρόνια πριν
του Αλέξανδρου Ναυπλιώτη*
«Αν κάποιο μέλος μιας ένωσης αψηφά τους κανόνες για μια περιορισμένη περίοδο τα άλλα μέλη μπορούν να το ανεχθούν· αν όμως παραβιάζει συνεχώς τους κανόνες, τότε πρέπει κάποια στιγμή να πάψει η ένωση να δέχεται αυτή την κατάσταση. Η κυβέρνησή μου, με μεγάλη απροθυμία, έφθασε στο συμπέρασμα πως τέτοια είναι η κατάσταση που αντιμετωπίζουμε τώρα».
George Thompson (Υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην κυβέρνηση Wilson), 11 Δεκεμβρίου 1969
Το χρονοδιάγραμμα που παρουσίασε κορυφαίος υπουργός δεν κατάφερε να πείσει τους Ευρωπαίους εταίρους για τις προθέσεις της ελληνικής κυβέρνησης. Οι Δυτικοευρωπαϊκές κυβερνήσεις σκληραίνουν τη στάση τους απέναντι στην Ελλάδα, η οποία είναι αναγκασμένη πια να αναζητήσει ερείσματα σε άλλες περιοχές του πλανήτη. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, έχοντας αναλάβει και καθήκοντα Υπουργού Εξωτερικών, προσπαθεί να βγάλει την χώρα από την «ευάλωτη διεθνώς θέση» στην οποία έχει περιέλθει και που δεν της αφήνει μεγάλο περιθώριο ελιγμών. Στην προσπάθειά του αυτή συναντά ισχυρές εσωτερικές αντιδράσεις από μέλη της κυβέρνησής του που δε συμφωνούν με τη συμβιβαστική γραμμή που φαίνεται να ακολουθεί ο πρωθυπουργός σε σχέση με τους ξένους επικριτές της Ελλάδας.
Το ίδιο διάστημα η Βρετανία ετοιμάζεται για μια κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση που είναι πιθανόν να επαναφέρει στο τιμόνι της χώρας τους Συντηρητικούς ύστερα από μια μακρά περίοδο κυριαρχίας των Εργατικών. Θεωρείται βέβαιο ότι η επιστροφή των Τόρηδων στην εξουσία θα επηρεάσει σημαντικά τις σχέσεις του Λονδίνου με τις Βρυξέλλες και τις άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Ο αρχηγός του κόμματος εκλέχθηκε στην ηγεσία του κόμματος πριν από πέντε χρόνια σε μια προσπάθεια να αλλάξει ριζικά το προφίλ του και να συναγωνιστεί τον χαρισματικό ηγέτη των Εργατικών.
Τα παραπάνω αναφέρονται στην κατάσταση που επικρατούσε στην Αθήνα και το Λονδίνο όχι το 2010, αλλά ακριβώς 40 χρόνια πριν. Η τρίτη επέτειος του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου έβρισκε το καθεστώς απομονωμένο από τους Ευρωπαίους συμμάχους του λόγω της ουσιαστικής αποπομπής της Ελλάδας από το Συμβούλιο της Ευρώπης τον προηγούμενο Δεκέμβριο. Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, πρωθυπουργός, και υπουργός άμυνας και (από το καλοκαίρι και έπειτα και) εξωτερικών, προωθεί το («κυρίως επικοινωνιακό») «άνοιγμα προς Ανατολάς» και το «άνοιγμα προς την Αφρική» της χούντας, ώστε να βελτιώσει το διεθνές κύρος της χώρας που έχει πληγεί σημαντικά. Οι λεγόμενοι «σκληροί» του καθεστώτος (Ιωαννίδης, Λαδάς, Ασλανίδης) αντιδρούν στη συγκέντρωση εξουσιών στο πρόσωπο του Παπαδόπουλου, καθώς και στους χειρισμούς του τελευταίου σχετικά με την κρίση που παρουσιάζεται στις σχέσεις με τον Μακάριο και την απελευθέρωση κρατουμένων, η οποία πραγματοποιείται για να κατευνάσει πρωτίστως τους επικριτές που βρίσκονται στο εξωτερικό. Το καλοκαίρι του 1970, ο Edward Heath γίνεται τελείως ανέλπιστα πρωθυπουργός, έχοντας οδηγήσει τους Συντηρητικούς σε μια από τις μεγαλύτερες εκλογικές εκπλήξεις στην ιστορία της Βρετανίας, και θέτει ως πρωταρχικό του στόχο την είσοδο της χώρας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα.
Η επιστροφή των Τόρηδων στην εξουσία γεννάει μεγάλες προσδοκίες στην χούντα, λόγω της έλλειψης αριστερής πτέρυγας στο εσωτερικό του κόμματος και του μεγάλου ενδιαφέροντος που επιδεικνύουν παραδοσιακά οι Συντηρητικοί για θέματα ασφάλειας και άμυνας. Η Νέα Πολιτεία (όργανο του καθεστώτος) σπεύδει να επισημάνει τη σημασία του εκλογικού αποτελέσματος ως ενδεικτικού του γενικότερου φραγμού στην αριστερή στροφή στην Ευρώπη, και ως δικαίωσης της «Επανάστασης του 1967» που πρώτη συνέλαβε το μήνυμα της εποχής. Στην καλλιέργεια αυτού του κλίματος συντελούν και δηλώσεις Βρετανών αξιωματούχων πως «το γεγονός ότι δεν υπάρχει – ως συνέβαινε με Εργατικούς – αριστερά πτέρυξ δια να δημιουργή προβλήματα, δύναται να χαρακτηρισθή ως ευοίωνον σημείον». Το Λονδίνο, υπό την ασφυκτική πίεση των οικονομικών του δυσκολιών (αλλά και των ΗΠΑ), θεωρούσε ότι ήταν αναγκαία μια πολιτική καλών σχέσεων με το καθεστώς, η οποία θα καταστούσε δυνατή την εντατικοποίηση των εμπορικών συναλλαγών, συμπεριλαμβανομένης και της πώλησης πολεμικού υλικού.
Η ένταση που δημιουργήθηκε στην περιοχή της Μεσογείου τον Σεπτέμβριο του 1970, ισχυροποίησε τη θέση της χούντας, καθώς υπογράμμισε τη σημασία της για την Ατλαντική συμμαχία και φάνηκε να δικαιώνει το επιχείρημα των Βρετανών για στενότερη συνεργασία με την Αθήνα και την πάση θυσία αποφυγή συζήτησης του «ελληνικού ζητήματος» στο ΝΑΤΟ. Ενδεικτική των διαθέσεων της Συντηρητικής κυβέρνησης είναι η σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του μήνα υπό τον υπουργό που ήταν υπεύθυνος για τη διαδικασία εισόδου της Βρετανίας στην ΕΟΚ, Geoffrey Rippon. Εκεί αποφασίστηκε ότι η συνεργασία με την Ελλάδα στον στρατιωτικό τομέα ήταν «ιδιαιτέρως σημαντική» για τη διατήρηση καλών σχέσεων εργασίας με τη χούντα, και ειπώθηκε πως η πρόσφατη συμφωνία του Λονδίνου για την παροχή φρεγατών (και άλλου είδους υλικού για νατοϊκή, αποκλειστικά, χρήση) θα βοηθούσε σ’ αυτό. Το νέο πνεύμα στις ελληνοβρετανικές σχέσεις επισφραγίστηκε με την επίσκεψη του Αναπληρωτή ΥπΕξ Παλαμά στη βρετανική πρωτεύουσα και τη δήλωση του γενικού γραμματέα του Φόρεϊν Όφις, Greenhill ότι η χώρα του ήταν πρόθυμη για «όσο πιο πολύ εμπόριο» με την Ελλάδα, αλλά και με τη συνάντηση Παλαμά -Douglas-Home στη Νέα Υόρκη, τον Οκτώβριο.
Παρά μια σχετική διακύμανση στο επίπεδο των σχέσεων των δύο χωρών (που είχαν κυρίως να κάνουν με δυσκολίες που είχαν κληρονομήσει οι Συντηρητικοί από τη διακυβέρνηση Wilson), η κυβέρνηση Heath κατέστησε σαφείς τις προθέσεις της για θερμότερες σχέσεις με το καθεστώς, διαφοροποιώντας τη θέση της από τους Εργατικούς, και χρησιμοποιώντας ως καταλύτη τη συνεργασία στον αμυντικό τομέα. Τα γεγονότα του 1970 αποτέλεσαν την αφετηρία για την πολιτική των Τόρηδων απέναντι στην χούντα, η οποία είχε πιο ουσιαστικά αποτελέσματα τα επόμενα χρόνια της κοινής πορείας των δύο κυβερνήσεων. Χαρακτηριστικό αυτής της πολιτικής ήταν ο κυνισμός με τον οποίο δεχόταν το Λονδίνο και οι εκπρόσωποί του στην Ελλάδα την κατάσταση στην Αθήνα. Τον επόμενο χρόνο ο Βρετανός πρέσβης στην Ελλάδα Sir Robin Hooper έγραφε προς το Λονδίνο τα εξής:
«Δε βλέπω την Ελλάδα να επιστρέφει σε ένα δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης όπως αυτό γίνεται αντιληπτό σε δυτικοευρωπαϊκές χώρες για πολλά χρόνια, και η εξέλιξη, ακόμη και με τη μορφή καθοδηγούμενης δημοκρατίας όπως αυτή που φαίνεται να οραματίζονταν οι συνταγματάρχες στο παρελθόν, θα είναι αποδεδειγμένα αργή και αβέβαιη».
*Ο Αλέξανδρος Ναυπλιώτης είναι διδάκτωρ διεθνούς ιστορίας του London School of Economics.
Χούντα και Βρετανία: 40 χρόνια πριν
του Αλέξανδρου Ναυπλιώτη*
«Αν κάποιο μέλος μιας ένωσης αψηφά τους κανόνες για μια περιορισμένη περίοδο τα άλλα μέλη μπορούν να το ανεχθούν· αν όμως παραβιάζει συνεχώς τους κανόνες, τότε πρέπει κάποια στιγμή να πάψει η ένωση να δέχεται αυτή την κατάσταση. Η κυβέρνησή μου, με μεγάλη απροθυμία, έφθασε στο συμπέρασμα πως τέτοια είναι η κατάσταση που αντιμετωπίζουμε τώρα».
George Thompson (Υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην κυβέρνηση Wilson), 11 Δεκεμβρίου 1969
Το χρονοδιάγραμμα που παρουσίασε κορυφαίος υπουργός δεν κατάφερε να πείσει τους Ευρωπαίους εταίρους για τις προθέσεις της ελληνικής κυβέρνησης. Οι Δυτικοευρωπαϊκές κυβερνήσεις σκληραίνουν τη στάση τους απέναντι στην Ελλάδα, η οποία είναι αναγκασμένη πια να αναζητήσει ερείσματα σε άλλες περιοχές του πλανήτη. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, έχοντας αναλάβει και καθήκοντα Υπουργού Εξωτερικών, προσπαθεί να βγάλει την χώρα από την «ευάλωτη διεθνώς θέση» στην οποία έχει περιέλθει και που δεν της αφήνει μεγάλο περιθώριο ελιγμών. Στην προσπάθειά του αυτή συναντά ισχυρές εσωτερικές αντιδράσεις από μέλη της κυβέρνησής του που δε συμφωνούν με τη συμβιβαστική γραμμή που φαίνεται να ακολουθεί ο πρωθυπουργός σε σχέση με τους ξένους επικριτές της Ελλάδας.
Το ίδιο διάστημα η Βρετανία ετοιμάζεται για μια κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση που είναι πιθανόν να επαναφέρει στο τιμόνι της χώρας τους Συντηρητικούς ύστερα από μια μακρά περίοδο κυριαρχίας των Εργατικών. Θεωρείται βέβαιο ότι η επιστροφή των Τόρηδων στην εξουσία θα επηρεάσει σημαντικά τις σχέσεις του Λονδίνου με τις Βρυξέλλες και τις άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Ο αρχηγός του κόμματος εκλέχθηκε στην ηγεσία του κόμματος πριν από πέντε χρόνια σε μια προσπάθεια να αλλάξει ριζικά το προφίλ του και να συναγωνιστεί τον χαρισματικό ηγέτη των Εργατικών.
Τα παραπάνω αναφέρονται στην κατάσταση που επικρατούσε στην Αθήνα και το Λονδίνο όχι το 2010, αλλά ακριβώς 40 χρόνια πριν. Η τρίτη επέτειος του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου έβρισκε το καθεστώς απομονωμένο από τους Ευρωπαίους συμμάχους του λόγω της ουσιαστικής αποπομπής της Ελλάδας από το Συμβούλιο της Ευρώπης τον προηγούμενο Δεκέμβριο. Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, πρωθυπουργός, και υπουργός άμυνας και (από το καλοκαίρι και έπειτα και) εξωτερικών, προωθεί το («κυρίως επικοινωνιακό») «άνοιγμα προς Ανατολάς» και το «άνοιγμα προς την Αφρική» της χούντας, ώστε να βελτιώσει το διεθνές κύρος της χώρας που έχει πληγεί σημαντικά. Οι λεγόμενοι «σκληροί» του καθεστώτος (Ιωαννίδης, Λαδάς, Ασλανίδης) αντιδρούν στη συγκέντρωση εξουσιών στο πρόσωπο του Παπαδόπουλου, καθώς και στους χειρισμούς του τελευταίου σχετικά με την κρίση που παρουσιάζεται στις σχέσεις με τον Μακάριο και την απελευθέρωση κρατουμένων, η οποία πραγματοποιείται για να κατευνάσει πρωτίστως τους επικριτές που βρίσκονται στο εξωτερικό. Το καλοκαίρι του 1970, ο Edward Heath γίνεται τελείως ανέλπιστα πρωθυπουργός, έχοντας οδηγήσει τους Συντηρητικούς σε μια από τις μεγαλύτερες εκλογικές εκπλήξεις στην ιστορία της Βρετανίας, και θέτει ως πρωταρχικό του στόχο την είσοδο της χώρας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα.
Η επιστροφή των Τόρηδων στην εξουσία γεννάει μεγάλες προσδοκίες στην χούντα, λόγω της έλλειψης αριστερής πτέρυγας στο εσωτερικό του κόμματος και του μεγάλου ενδιαφέροντος που επιδεικνύουν παραδοσιακά οι Συντηρητικοί για θέματα ασφάλειας και άμυνας. Η Νέα Πολιτεία (όργανο του καθεστώτος) σπεύδει να επισημάνει τη σημασία του εκλογικού αποτελέσματος ως ενδεικτικού του γενικότερου φραγμού στην αριστερή στροφή στην Ευρώπη, και ως δικαίωσης της «Επανάστασης του 1967» που πρώτη συνέλαβε το μήνυμα της εποχής. Στην καλλιέργεια αυτού του κλίματος συντελούν και δηλώσεις Βρετανών αξιωματούχων πως «το γεγονός ότι δεν υπάρχει – ως συνέβαινε με Εργατικούς – αριστερά πτέρυξ δια να δημιουργή προβλήματα, δύναται να χαρακτηρισθή ως ευοίωνον σημείον». Το Λονδίνο, υπό την ασφυκτική πίεση των οικονομικών του δυσκολιών (αλλά και των ΗΠΑ), θεωρούσε ότι ήταν αναγκαία μια πολιτική καλών σχέσεων με το καθεστώς, η οποία θα καταστούσε δυνατή την εντατικοποίηση των εμπορικών συναλλαγών, συμπεριλαμβανομένης και της πώλησης πολεμικού υλικού.
Η ένταση που δημιουργήθηκε στην περιοχή της Μεσογείου τον Σεπτέμβριο του 1970, ισχυροποίησε τη θέση της χούντας, καθώς υπογράμμισε τη σημασία της για την Ατλαντική συμμαχία και φάνηκε να δικαιώνει το επιχείρημα των Βρετανών για στενότερη συνεργασία με την Αθήνα και την πάση θυσία αποφυγή συζήτησης του «ελληνικού ζητήματος» στο ΝΑΤΟ. Ενδεικτική των διαθέσεων της Συντηρητικής κυβέρνησης είναι η σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του μήνα υπό τον υπουργό που ήταν υπεύθυνος για τη διαδικασία εισόδου της Βρετανίας στην ΕΟΚ, Geoffrey Rippon. Εκεί αποφασίστηκε ότι η συνεργασία με την Ελλάδα στον στρατιωτικό τομέα ήταν «ιδιαιτέρως σημαντική» για τη διατήρηση καλών σχέσεων εργασίας με τη χούντα, και ειπώθηκε πως η πρόσφατη συμφωνία του Λονδίνου για την παροχή φρεγατών (και άλλου είδους υλικού για νατοϊκή, αποκλειστικά, χρήση) θα βοηθούσε σ’ αυτό. Το νέο πνεύμα στις ελληνοβρετανικές σχέσεις επισφραγίστηκε με την επίσκεψη του Αναπληρωτή ΥπΕξ Παλαμά στη βρετανική πρωτεύουσα και τη δήλωση του γενικού γραμματέα του Φόρεϊν Όφις, Greenhill ότι η χώρα του ήταν πρόθυμη για «όσο πιο πολύ εμπόριο» με την Ελλάδα, αλλά και με τη συνάντηση Παλαμά -Douglas-Home στη Νέα Υόρκη, τον Οκτώβριο.
Παρά μια σχετική διακύμανση στο επίπεδο των σχέσεων των δύο χωρών (που είχαν κυρίως να κάνουν με δυσκολίες που είχαν κληρονομήσει οι Συντηρητικοί από τη διακυβέρνηση Wilson), η κυβέρνηση Heath κατέστησε σαφείς τις προθέσεις της για θερμότερες σχέσεις με το καθεστώς, διαφοροποιώντας τη θέση της από τους Εργατικούς, και χρησιμοποιώντας ως καταλύτη τη συνεργασία στον αμυντικό τομέα. Τα γεγονότα του 1970 αποτέλεσαν την αφετηρία για την πολιτική των Τόρηδων απέναντι στην χούντα, η οποία είχε πιο ουσιαστικά αποτελέσματα τα επόμενα χρόνια της κοινής πορείας των δύο κυβερνήσεων. Χαρακτηριστικό αυτής της πολιτικής ήταν ο κυνισμός με τον οποίο δεχόταν το Λονδίνο και οι εκπρόσωποί του στην Ελλάδα την κατάσταση στην Αθήνα. Τον επόμενο χρόνο ο Βρετανός πρέσβης στην Ελλάδα Sir Robin Hooper έγραφε προς το Λονδίνο τα εξής:
«Δε βλέπω την Ελλάδα να επιστρέφει σε ένα δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης όπως αυτό γίνεται αντιληπτό σε δυτικοευρωπαϊκές χώρες για πολλά χρόνια, και η εξέλιξη, ακόμη και με τη μορφή καθοδηγούμενης δημοκρατίας όπως αυτή που φαίνεται να οραματίζονταν οι συνταγματάρχες στο παρελθόν, θα είναι αποδεδειγμένα αργή και αβέβαιη».
*Ο Αλέξανδρος Ναυπλιώτης είναι διδάκτωρ διεθνούς ιστορίας του London School of Economics.
Subscribe to:
Posts (Atom)
