17th November

Since todays marks the 36th anniversary of the Athens Polytechinc uprising (see relevant post), I've decided to upload a small text (in Greek) that I've written on the British connection of the events preceding and following the uprising.

Here it is:

Οι Βρετανοί και η 17η Νοεμβρίου

Του Αλέξανδρου Ναυπλιώτη*

Το φθινόπωρο του 1973 σήμανε την αναγέννηση της καριέρας του Πωλ Μακάρτνεϊ. Η συνεργασία του με τους Γουίνγκς για το τραγούδι της πρώτης ταινίας του Ρότζερ Μουρ ως Τζέιμς Μποντ σημείωνε μεγάλη επιτυχία καθώς οι Βρετανοί επέλεγαν να ακούσουν το «Live and Let Die» ξανά και ξανά.
Την ίδια μέρα που κυκλοφορούσε το τραγούδι ο Γεώργιος Παπαδόπουλος αποφάσιζε να ζήσει και να αφήσει την «Επανάσταση» της 21ης Απριλίου να πεθάνει, ανακοινώνοντας την άρση του στρατιωτικού νόμου και τον σχηματισμό κυβέρνησης πολιτικών. Η εισήγηση του Φόρεϊν Οφις ήταν να δείξει η Βρετανία ότι επικροτούσε «υπό όρους» τον σχηματισμό της κυβέρνησης Μαρκεζίνη, παρουσιάζοντας ένα «πακέτο» προτάσεων, σημαντικότερα μέρη του οποίου ήταν η ανταλλαγή επίσημων επισκέψεων και η προώθηση καλύτερης συνεργασίας στον τομέα της άμυνας (συμπεριλαμβανομένων και πωλήσεων φρεγάτων στο Ελληνικό Ναυτικό).
Η συντηρητική κυβέρνηση του Έντουαρντ Χηθ αποφάσισε να πάει ένα βήμα παραπέρα στην πολιτική της έναντι της Ελλάδας και να ενθαρρύνει την επιστροφή της χώρας στη δημοκρατία, χωρίς ωστόσο να επιμείνει τόσο ώστε να θέσει σε κίνδυνο τα άλλα συμφέροντά της, όπως η αποτελεσματικότητα του ΝΑΤΟ, η Κύπρος, και οι εμπορικές σχέσεις των δύο χωρών. Καταλυτικά για αυτή την απόφαση επέδρασαν η αμοιβαία συμπάθεια Βρετανών-Μαρκεζίνη και, κυρίως, οι έντονες επικρίσεις στη Βουλή των Κοινοτήτων για τη φύση του καθεστώτος των Αθηνών που επηρέαζαν και την ταυτόχρονη συζήτηση για την έγκριση του πρωτοκόλλου σύνδεσης Ελλάδας-ΕΟΚ, καθώς η Βρετανία αποτελούσε πια μέλος της Κοινότητας.
Στις αρχές του Νοεμβρίου η βρετανική διπλωματία ήταν διχασμένη, με το Νοτιοευρωπαϊκό τμήμα του Φόρεϊν Οφις να προωθεί μία ενεργητική πολιτική βελτίωσης σχέσεων και τον Βρετανό Πρέσβη Χούπερ να τηρεί στάση αναμονής. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου έθεσε φρένο στις πολιτικές κινήσεις που ετοίμαζε το Λονδίνο και ανέδειξε νικητή της άτυπης μάχης τον Χούπερ, ο οποίος υποστήριζε πως η ακολουθητέα οδός ήταν η συνήθης πολιτική του «wait and see». Η βίαιη καταστολή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου συζητήθηκε στο υπουργικό συμβούλιο της Μεγάλης Βρετανίας, όπου ο υπουργός Εξωτερικών Σερ Άλεκ Ντάγκλας-Χιουμ εξέφρασε την απογοήτευση του για τη «σοβαρή οπισθοδρόμηση» στην πορεία της επιστροφής της δημοκρατίας στην Ελλάδα.
Αναφορικά με τα γεγονότα της 16-17ης Νοεμβρίου, ο Βρετανός Πρέσβης πίστευε πως η απουσία κατάλληλου εξοπλισμού ελέγχου ταραχών (ως αποτέλεσμα της άρνησης Δυτικών χωρών να προμηθεύσουν τους Συνταγματάρχες με τέτοιο υλικό) ανάγκασε τον στρατό να «σπάσει ένα καρύδι με μία ατμόσφυρα». Ο Χούπερ έκλεισε την αναφορά του γράφοντας ότι «έξι μήνες είναι μεγάλο διάστημα στην ελληνική πολιτική». Ωστόσο χρειάστηκαν μόλις τρεις ημέρες για να λάβει χώρα ακόμη ένα πραξικόπημα και να καταρρεύσει η κυβέρνηση Μαρκεζίνη.
Περίπου έξι μήνες χρειάστηκαν, όμως, για να γίνει ο επόμενος δίσκος του Πωλ Μακάρτνεϊ ο πλέον επιτυχής από τις προσωπικές δουλειές όλων των πρώην «Σκαθαριών». Το «Band on the Run» κυκλοφόρησε τις πρώτες μέρες της δικτατορίας Ιωαννίδη και έφτασε στην κορυφή των τσαρτς το καλοκαίρι του 1974. Περίπου το ίδιο διάστημα πήρε για να αποδειχθεί ότι η δικτατορία στην Ελλάδα δεν ήταν παντοτινή και οι πρωτεργάτες της να καταλήξουν όπως ο τίτλος του δίσκου που πούλησε περισσότερο από κάθε άλλον στη Μεγάλη Βρετανία το 1974.


* Ο Αλέξανδρος Ναυπλιώτης είναι Υποψήφιος Διδάκτωρ Διεθνούς Ιστορίας στο London School of Economics.